Bạn có biết cô đơn trong một mối quan hệ là như thế nào không?

Bạn có biết cô đơn trong một mối quan hệ là như thế nào không? Một ánh mắt cảm thông cũng có thể sưởi ấm trái tim của người đang tuyệt vọng, một ánh nhìn hờ hững cũng có thể là nguồn cơn cho sự đổ bể của một mối tình đã từng rất đậm sâu.

Là khi bạn hào hứng kể cho người ấy nghe một câu chuyện vui truyền cảm hứng hay khoe với người ấy một chiến tích nho nhỏ của bản thân nhưng chỉ nhận được một nét mặt không biểu lộ chút ngạc nhiên hay mừng rỡ: “Thế là bình thường, có gì đáng vui đâu”.

Là khi tâm trí bạn muốn nổ tung vì áp lực, người ấy cũng chỉ tặc lưỡi, lắc đầu: “mỗi thế thôi mà cũng phải căng thẳng”.

Là khi bạn gần như chết chìm trong biển nước mắt, nhưng tất cả những gì bản thân nhận được vẫn chỉ là một vẻ mặt dửng dưng hoặc có chăng cũng là những cái thở dài ái ngại và phiền phức.

Bạn nhận ra, mọi cảm xúc của mình đều không được người ấy tôn trọng. Dần dần, bạn không còn muốn chia sẻ bất cứ điều gì với người ấy nữa bởi vì không muốn bản thân mất hứng. Một mình mình vui, một mình mình buồn, vậy là đủ. Những câu chuyện người ấy kể, tự nhiên bạn cũng không còn muốn hưởng ứng. Cứ như thế, hai con người cứ ngày một cách xa, gần mặt nhưng cách lòng. Nếu hai người không thể ngồi lại nói chuyện với nhau, cùng nhau tìm cách khắc phục thì chia tay là điều khó tránh khỏi.

Trên thực tế, có nhiều mối quan hệ tồn tại ở trạng thái này không? Có! Rất nhiều. Tôi cũng từng sống trong một mối quan hệ như thế. Khi mà những sự quan tâm của người này lại không phải là mối bận tâm của người kia. Con người thường đánh dấu mức độ quan trọng cho vấn đề mà họ quan tâm và xem nhẹ những vấn đề mà mình không để ý. Vậy nên, nếu có ai đó có thể sẵn sàng lắng nghe những câu chuyện của bạn dù đó không phải là lĩnh vực mà họ quan tâm; nếu có ai đó sẵn sàng hưởng ứng, tôn trọng, cổ vũ hoặc vỗ về cảm xúc của bạn, chắc chắn, với họ, bạn là người thực sự đặc biệt. Hoặc bản thân họ là người có nền tảng tri thức - đạo đức rất tốt, được bồi dưỡng trong một nền giáo dục chuẩn mực, nên luôn biết cách biểu lộ sự tôn trọng cảm xúc của người khác.

Ngày bé, khi xem mấy bộ phim Âu Mỹ phát trên TiVi tôi thường lấy làm lạ lắm bởi cái cách nói chuyện của họ thật khác với Việt Nam. Khi câu trả lời của bố mẹ tôi luôn là “ôi giời, có gì đâu mà khóc”, “có thế thôi mà cũng vui cả ngày”... thì bố mẹ của những bạn nhỏ trong những bộ phim Âu Mỹ lại luôn nói với con họ rằng “Lạy chúa, sao vậy con yêu? Có chuyện gì làm con buồn vậy?”, “Mẹ rất tiếc”, “Wow, tuyệt vời quá, chúc mừng  con!”... Họ luôn ngay lập tức hùa theo cảm xúc của con mình, chính điều đó khiến đứa trẻ đã vui lại càng vui, dù buồn cũng bớt đi vài phần ủ rũ. Sau này, tôi dần dần nhận ra cách nói chuyện đó thực sự rất văn minh và cần được học hỏi.

Tuy nhiên, thực tế cuộc sống lại tồn tại những người rất lạ lùng. Họ không chỉ thiếu tôn trọng cảm xúc của một người cụ thể trong một mối quan hệ đã nhạt nhoà mà họ tầm thường hoá tất cả những cảm xúc vui buồn của người khác. Nếu nói chuyện với họ, câu nói bạn hay nghe nhất sẽ là “Ui xời, như thế là bình thường”, “chuyện đó quá bình thường, đời mà, ai chả thế”, “như thế chưa là gì, bình thường thôi”... 

Ừm thì cứ cho rằng họ đã trải qua nhiều, đau khổ nhiều, từng ở trong những hoàn cảnh ngặt nghèo, u ám đến mức cùng cực. Nhưng cũng không có nghĩa rằng, cảm xúc vui buồn hay đau khổ, hạnh phúc hay tuyệt vọng của người khác ở trong những hoàn cảnh kém éo le hơn những gì họ trải qua là “chuyện nhỏ”. 

Vui, buồn, căng thẳng, tuyệt vọng, bế tắc... đều là những trạng thái của cảm xúc. Dù hoàn cảnh để nảy sinh những cảm xúc đó có khác nhau về cấp độ nhưng đã buồn thì đều là buồn, đã vui thì cùng là vui, đã đau khổ thì đều là đau khổ. Thậm chí có những người dù ở trong hoàn cảnh tưởng là bình thường nhưng cảm xúc lại tồi tệ đến độ họ có thể tìm tới cái chết. Nó phụ thuộc vào giới hạn chịu đựng của mỗi người. Giới hạn chịu đựng đó cần phải được tôi luyện theo thời gian, từ thấp đến cao chứ không phải tự dưng vừa sinh ra đã có ý chí vượt khó mãnh liệt, nghị lực vươn lên phi thường.

Bởi vậy, khi một người bạn nào đó nói với bạn rằng: “tớ tuyệt vọng quá!”, đừng ngại trao cho cậu ấy một cái nắm tay, một cái cái vỗ vai hay một ánh nhìn đồng cảm. Chỉ bấy nhiêu thôi nhưng lại có thể khiến cho những người rơi vào bế tắc cảm nhận được niềm an ủi như nhìn thấy tia sáng le lói trong đường hầm tối tăm. Chỉ bấy nhiêu thôi nhưng lại có những người không làm được. Bởi họ thường có xu hướng nhìn lại hoàn cảnh của bản thân và so sánh với hoàn cảnh của người bạn đó. Rồi không kìm được mà bật nên những lời khiến đối phương đau lòng “Ôi giời, như cậu đã là gì, tớ còn khổ hơn cậu nhiều. Tớ còn ước như cậu chả được. Sướng chả biết đường hưởng còn đau khổ, tuyệt vọng nỗi gì”.

Vậy là, cảm xúc của người đó đã bị chính bạn giẫm lên không thương tiếc. Sẻ chia với cảm xúc của người khác, tôn trọng cảm xúc của họ vốn không hề khó khăn. Ngược lại, đó là việc mà ai trong chúng ta cũng có thể làm nếu trong tim bạn lòng thương có tồn tại. Bớt nhìn vào nỗi khổ của bản thân sẽ nhìn thấy rất nhiều tâm tư trong ánh mắt người khác. Bớt so sánh, đánh giá, bớt khắt khe, tình người sẽ được trao đi một cách chẳng toan tính.

Tôn trọng cảm xúc của người khác sẽ mang tới cho chính bạn những điều rất tuyệt vời mà bản thân không ngờ tới. Bởi khi bạn tôn trọng cảm xúc của họ, họ cũng sẽ tôn trọng cảm xúc của bạn. Khi bạn tôn trọng cảm xúc của họ, bạn sẽ trở nên thật gần gũi, dễ mến, đáng tin. Tự bạn sẽ là thỏi nam châm thu hút những mối quan hệ tốt đẹp đến với mình. Vào những lúc bạn khó khăn, những người bạn ấy sẽ xuất hiện, có thể họ chẳng thể giúp bạn vượt qua khó khăn về tài chính nhưng chắc chắn sẽ sẵn lòng trao cho bạn một cái ôm.

Vật chất có thể thiếu thốn nhưng lòng dạ nhất định đừng trở nên hẹp hòi. 

Một gia đình nọ có hai người con trai. Người anh tính tình thật thà, học hành không đến nơi đến chốn nên chỉ làm công việc đồng áng. Người em học hành giỏi giang nên được bố mẹ ưu ái hơn hẳn. Có bao nhiêu tiền của, ông bà cũng dồn hết cho con trai út để học hành, có mảnh đất tổ tiên để lại cũng bán để con út kinh doanh. Người anh đôi lúc chạnh lòng những vẫn lẳng lặng chưa một lần lên tiếng trách móc cha mẹ mình.

Thế rồi, công việc kinh doanh của cậu em phá sản. Cậu em trở về nhà trong tâm trạng u uất, tuyệt vọng. Kể với anh về những nỗi khổ sở mà mỉnh phải trải qua. Thái độ của người anh khi đó sẽ ra sao?

Có hai trường hợp phản ứng tâm lý điển hình có thể xảy ra. 

Hoặc người anh có thể sẽ cười khểnh và nói rằng:

-Sướng như chú mày mà còn kêu khổ. Bao nhiêu tiền của đất cát, bố mẹ dồn hết cho mày, nào tao có được cái gì đâu. Khổ mà ở nhà chung cư cao cấp, đi ô tô. Khổ mà suốt ngày thấy đi du lịch. Khổ vì chỉ phải lo cho thân mình, bố mẹ già đã chăm sóc được ngày nào chưa? Như tao đây tao còn chưa kêu thì thôi. Mày sướng quá hoá rồ.

Hoặc người anh sẽ vỗ vai em:

-Thôi, thất bại thì làm lại. Ở thành phố không sống được thì về đây trồng rau nuôi gà với anh. Anh không giàu vật chất nhưng được cái giàu tình cảm. Về nhà có anh chị em, có bố mẹ cũng đỡ buồn hơn.

Cùng một sự việc nhưng cách phản ứng khác nhau sẽ dẫn tới những kết quả khác nhau. Ở tình huống trên, hai anh em họ có thể sẽ chẳng bao giờ còn nói chuyện với nhau được nữa. Người em không những không được an ủi mà còn chịu thêm sự đả kích lớn. Ở tình huống dưới, lòng bao dung của người anh đã khiến cậu em cảm động. Cậu em nhận ra tình cảm gia đình thật đáng quý biết bao. Hai anh em họ ngày càng trở nên gần gũi nhau, thấu hiểu nhau và đồng cảm với nhau hơn. Vượt qua quãng thời gian khó khăn, bế tắc, người em lại vực dậy tinh thần đứng lên bước tiếp. Cậu cảm thấy biết ơn anh mình và cố gắng bù đắp những thiệt thòi mà anh mình phải chịu đựng bấy lâu.

Trong thực tế cuộc sống, có những người ở vào tình thế: họ có quyền được trách móc, có quyền được nói lên những ấm ức của bản thân như trong hoàn cảnh của người anh trong ví dụ trên. Nhưng họ lại không làm vậy ít nhất là vào lúc người vốn là nguồn cơn mang tới nỗi ấm ức trong lòng họ đang rơi vào thế yếu. 

Có một anh bạn từng hỏi tôi cách để tạo dựng những mối quan hệ xã hội. Tôi bảo anh ấy, muốn có trở thành người mà ai cũng muốn kết bạn, thì việc đầu tiên nên làm là học cách tôn trọng cảm xúc của người đối diện. Nghệ thuật giao tiếp cũng đề cao cách tiếp cận này. Khi ai đó chia sẻ với bạn những niềm vui, nỗi buồn hay sự bất ngờ của họ, đừng ngay lập tức cố gắng dập tắt nó, hạ thấp tầm quan trọng của nó mà hãy chia sẻ cảm xúc đó với họ. Nếu họ vui thì ta chúc mừng,  nếu họ buồn thì ta an ủi, nếu họ bất ngờ, ta cũng biểu lộ chút thú vị, ngạc nhiên. Còn tất cả những vấn đề khác, hãy đề cập vào một thời điểm khác thích hợp hơn.

Tất cả những gì chúng ta cần làm để nuôi dưỡng một mối quan hệ đôi khi chỉ là một nụ cười chia vui hay một cái vỗ vai đồng cảm. Ngay bây giờ, hãy chia sẻ những cảm xúc ấy với những người thân yêu đang ở bên cạnh bạn. Một ánh mắt cảm thông cũng có thể sưởi ấm trái tim của người đang tuyệt vọng, một ánh nhìn hờ hững cũng có thể là nguồn cơn cho sự đổ bể của một mối tình đã từng rất đậm sâu.