Khi nhà không còn là nơi để về

   Chính vì nhân danh tình yêu mà chúng ta bóp nghẹt nhau, đày đọa nhau, “giết chết” nhau trong chính căn nhà của mình.

Ngày nay, không phải là đôi lúc nữa, mà là rất thường xuyên trong cuộc sống của chúng ta, vợ – chồng – con cái hầu như đều cảm thấy ngột ngạt trong chính ngôi nhà của mình. Các thành viên trong gia đình giống như những con chim, ngôi nhà như một chiếc lồng chim. Và ai nấy đều muốn “sổ lồng bay đi”.

   Nhà có còn là nơi để muốn về nữa không sau một ngày căng thẳng, bận rộn, cạn sức với công việc? Rất buồn là tôi được nghe và chứng kiến không ít những câu chuyện người ta rất sợ về nhà. Hãy nhìn vào những quán nhậu, quán bar, karaoke… sau giờ làm, bạn sẽ thấy nhà không phải là nơi các ông muốn về. Hãy nhìn những quán cafe, spa, hay những trung tâm thương mại hoặc các shop buôn bán, bạn sẽ thấy nhà không phải là nơi các chị muốn về. Hãy nhìn những nơi các em tuổi teen hay thanh niên tụ tập sau giờ học, giờ làm để thấy nhà không phải là nơi các em, các con muốn về...

   Không ít lần, tôi nhận được các cuộc điện thoại của lần lượt hết thằng bạn này đến thằng bạn khác rủ đi nhậu sau giờ làm. Có những lần rảnh rỗi, tôi cũng ra ngồi làm vài ly với tụi nó cho vui. Nhưng hầu như những cuộc nhậu này tôi cảm thấy nó cứ kéo dài mà không có dấu hiệu dừng lại sớm để về nhà. Mà lại rất nhiều lần như vậy, nên có lần tôi đặt câu hỏi rất thẳng thắn với bạn: “Sao ông không về nhà sớm với vợ con, hay về nghỉ cho khỏe?” thì nhận được câu trả lời gỏn gọn: “Mệt, chán!” Rồi có những thằng bạn nói với tôi rằng: “Bữa nào không rủ được ai ra cùng ngồi lai rai thì nhiều khi tôi xách xe chạy lòng vòng quanh phố, chứ về nhà ngột ngạt lắm…” Tôi quan sát thì thấy có những người đàn ông nếu không thích nhậu nhẹt hay lòng vòng ngoài đường thì chọn cách nán lại làm thêm việc ở văn phòng thay vì hối hả chạy về nơi gọi là “tổ ấm” (hẳn là nó không ấm...) Và không chỉ đàn ông, nhiều người phụ nữ cũng tìm nơi để nán lại thay vì về nhà. Họ ưu tiên cho những cuộc hẹn với các chị em, café, shopping, ăn uống, hát hò hoặc đi spa sau những giờ làm việc nếu không kẹt chuyện con cái.

   Tôi cứ có cảm tưởng nhiều người khi bước về nhà rất dễ bị “tuột mood” khi phải đối diện với những câu hỏi hoặc mệnh lệnh gay gắt; những lời lẽ nhuốm màu trách móc, hoặc tạo áp lực bởi những kỳ vọng của nửa kia. Chồng thì: “Em phải biết con nó đi đâu làm gì với ai chứ; Em cần quản lý chi tiêu thế này này; Em phải thường xuyên thăm hỏi ông bà hơn; Cái vợt bóng bàn của anh đâu, em làm gì mà để nhà cửa lộn xộn thế này …” Vợ thì: “Sao đầu tư của anh mãi chưa thấy có lời; Em đã hy sinh nhiều thứ để chăm con thay luôn phần của anh, em muốn anh nhất định phải thành công trong dự án lần này nhé; Em bảo anh nhiều lần rồi, thay đồ xong là phải bỏ gọn gàng vào sọt giặt, sao lần nào anh cũng vứt nửa ngoài nửa trong…” Ba mẹ thì: “Con phải ăn món này để khỏe; Hôm nay con được mấy điểm; Con học sao cho không thua kém mấy đứa anh chị em họ của con thì học; Sao con suốt ngày cứ bạn bạn bè bè, làm xong bài tập thì lo mà đọc sách thêm đi chứ…” Bạn có thấy thật sự ngột ngạt không?

   Cảm giác ngột ngạt này không đến từ lý do căn nhà có diện tích nhỏ hẹp. Bởi tôi có những người bạn ở nhà biệt thự rộng rãi hoặc nhà lầu 3-4 tầng, đến mức số phòng ngủ nhiều hơn số thành viên trong nhà. Nhưng rồi, trong số họ, có những người vẫn chọn về nhà trễ mỗi ngày hoặc đi công tác thường xuyên dù không nhất thiết phải làm thế. Đứng ngoài nhìn vào, đó là những nơi rất yên bình về không gian nhưng dường như nó mang một năng lượng rất “dậy sóng”. Tôi từng nghĩ, có một ngôi nhà tuyệt đẹp thế, lại có phòng riêng, nếu không muốn gặp nhau thì ai nấy cứ về phòng đóng cửa lại, sao phải khổ sở lang thang bên ngoài làm gì. Nhưng tôi đã không còn thắc mắc như vậy nữa sau lần nghe tâm sự của “khổ chủ” một căn biệt thự luôn bật ánh đèn vàng tưởng chừng vô cùng ấm cúng ấy. Anh ấy bảo rằng: “Về phòng riêng cũng không yên đâu em. Nhiều khi anh ngồi cả ngày trên công ty mệt quá mà công việc vẫn chưa xong, anh về nhà làm cho thoải mái. Đã vô phòng làm việc riêng rồi mà bà chị mày cứ ra vô cằn nhằn đủ chuyện. Mà tội nhất là thằng con trai của anh, nó là sinh viên rồi mà mẹ nó vẫn không cho phép nó được khóa cửa phòng của nó…” Anh kể tới đây rồi buông một hơi thở dài rồi không buồn nói tiếp.

   Tôi cũng biết rất nhiều bữa ăn của gia đình thay vì là lúc kết nối và lan tỏa yêu thương, thì lại trở thành lúc tra khảo và luận tội nhau – giữa chồng và vợ, giữa cha mẹ và con cái. Thay vì nói với nhau những lời ghi nhận và nâng đỡ, thì lại phủ nhận và vùi dập nhau bởi những trách cứ, kỳ vọng không được thỏa mãn của bản thân. Không ít người vì thế mà bị ám ảnh mỗi khi chạm mặt hay ngồi lại với nhau – dẫu đó là gia đình mình.

   Rốt cuộc, ngôi nhà là nơi để ta nương tựa, tái tạo năng lượng hay để về rồi gồng lên chống chọi, chiến đấu, đóng vai? Không ai trong chúng ta muốn như thế nhưng rồi chúng ta cứ làm khổ nhau như thế là bởi vì chúng ta không biết cách nào để thoát ra khỏi những vấn đề hay khổ đau của chính bản thân mình. Chúng ta kỳ vọng, chờ đợi gia đình mình mang lại hạnh phúc cho mình chứ không biết cách để trao đi niềm vui và hạnh phúc cho gia đình mình. Bản thân chúng ta khổ đau nên chúng ta không biết cách nào để làm cho người khác hạnh phúc được. 

 Chính vì nhân danh tình yêu mà chúng ta bóp nghẹt nhau, đày đọa nhau, “giết chết” nhau trong chính căn nhà của mình. Nhưng chúng ta cần biết đó không phải là tình yêu đích thực – tình yêu vô điều kiện. Đôi khi ta tưởng ta can thiệp, chỉ đạo, điều phối các thành viên trong nhà thì gia đình mình mới ổn thỏa, trật tự, ấm êm, an toàn và nhờ đó mà mọi người mới hạnh phúc, phát triển, hoàn thiện bản thân, hướng đến những điều tốt đẹp. Nhưng rất tiếc là tất cả những điều đó lại phản tác dụng. Đôi khi cách nhanh nhất làm người khác khổ đau là chúng ta nhiệt tình nhảy vào giúp họ thoát khổ đau.

   Bạn có thấy quen với chuyện: “Con cứ lo tập trung mà học 100% đi. Việc của con là học cho thật giỏi. Mọi thứ còn lại để mẹ lo.” Và rồi, từ đó, đứa con chỉ được phép đem điểm 10 về cho mẹ, bằng không thì đừng mở miệng lý giải bất cứ điều gì. Bởi “Mẹ không cần biết, việc của mày chỉ mỗi chuyện ăn học mà cũng không xong. Coi thằng B. xóm trên kìa, vừa đi học vừa phụ mẹ nó đi giao hàng mà nó vẫn là học sinh giỏi kia kìa...” Hay chồng có cố gắng làm thêm job để tăng thu nhập, vợ có cố gắng chi tiêu dè xẻng để giảm bớt gánh nặng tiền bạc thì cũng không làm thỏa mãn được nửa kia vì nhu cầu của mỗi người luôn tăng lên không ngừng, kỳ vọng cũng tăng lên không ngừng, chưa kể việc chúng ta so sánh với hàng xóm, bà con, bạn bè, đồng nghiệp, người này người kia… để rồi có cố gắng bao nhiêu cũng là không đủ.

   Chính vì mỗi chúng ta không tìm thấy được mục đích sống đích thực của mình, không tìm thấy được hạnh phúc tự thân, chẳng biết làm cách nào để xoay xở và xử lý những bất ổn bên trong chính mình, thế nên chúng ta quay sang mong cầu và dính mắc vào người khác. Vợ chồng dính mắc nhau, và khi hai kẻ “ăn xin” không đáp ứng nhu cầu được cho nhau thì lại chuyển sự mong cầu và dính mắc đó sang con cái. Bao nhiêu ước mơ, bao nhiêu tổn thương, bao nhiêu hoài mong… dồn hết sang con.

   Nhiều người sợ về nhà, bất an trong chính căn nhà của mình, nhưng căn nhà ấy không có lỗi. Bởi chúng ta không bị cầm tù bởi căn nhà, mà bị cầm tù bởi tâm trí của chính mình. Chính vì tâm trí luôn lo lắng, sợ hãi, mong cầu, hoài nghi, dính mắc, tham lam, tổn thương… nên khi chạm mặt đối tượng kích lên những điều đó nơi mình, ta thấy vô cùng bất an nên ta thấy “ngạt thở” và muốn chạy trốn. Khi nào tâm trí của chúng ta vẫn chưa được giải thoát thì căn nhà sẽ trở thành nhà tù thay vì là nơi tự do, ấm áp, bình an.

   Có bao giờ bạn tự hỏi mình cần gì, muốn gì để được hạnh phúc? Rồi có bao giờ bạn hỏi chồng hay vợ của mình rằng: “Anh/em muốn gì, cần gì trong cuộc đời này? Anh/em cần gì để được hạnh phúc? Anh/em có thấy hạnh phúc khi ở bên em/anh không? Anh/em có làm gì sai trái với em/anh không? Nếu được chọn lại, anh/em có muốn làm chồng/vợ của em/anh không?...” Là cha là mẹ, bạn có bao giờ hỏi con cái mình: “Con có hạnh phúc không, con có vui không, con muốn làm gì, làm sao để con vui, làm sao để con luôn hạnh phúc…” hay “Bố mẹ có làm gì sai với con không? Bố mẹ cần điều chỉnh hay thay đổi điều gì để con cảm thấy an vui hơn?” Bản thân chúng ta cũng có thể chưa từng được bố mẹ mình hỏi rằng mình có thấy hạnh phúc không và những điều tương tự như thế.

   Tất cả chúng ta là những con người còn mang nhiều nỗi tổn thương, không thể đối diện với chính mình nên chúng ta quay sang đối đầu với người khác, nhất là với những người mình yêu thương, tới mức chúng ta ngột ngạt và sợ hãi trở về nhà. Giải pháp cho việc biến căn nhà trở thành tổ ấm thay vì nhà tù chỉ có thể là mỗi người tự giải thoát mình khỏi những tổn thương của chính mình, tìm sự tự do và ý nghĩa đích thực của đời mình thông qua việc sống với sứ mạng của mình và tìm thấy hạnh phúc tự thân. Chỉ khi ấy, nơi chúng ta mới có bình an, niềm vui, tình yêu để lan tỏa và trao ban cho những người mình yêu thương. Lúc đó, ngôi nhà của chúng ta sẽ chảy tràn tình yêu, tự do, đồng cảm, lắng nghe, thấu hiểu, đón nhận… chứ không còn mong cầu, dính mắc, sở hữu, ép buộc với đầy nỗi sợ nữa.