14 điều cha mẹ cần và đủ để có những đứa con ngoan

Ngay từ khi con vừa ra đời, hãy ngay lập tức xắn tay áo lên để thiết lập 14 điều dưới đây nhé.

Ngoan là gì? Từ ngoan trong bài viết này của tôi được hiểu với nghĩa “nghe lời”. Trong giáo dục con cái thì chỉ cần con bạn nghe lời, mọi chuyện sẽ trở nên thật dễ dàng. Nhưng đời không như mơ, bên cạnh những em bé rất chịu nghe lời bố mẹ thì lại có những em bé rất ương bướng đến mức chúng có thể khiến bố mẹ gần như phát điên, nói nhẹ nhàng chúng không nghe, quát tháo chúng vẫn dửng dưng, cưỡng chế chúng đành phải làm nhưng với thái độ không phục. 

Tất nhiên, một đứa trẻ không nghe lời bố mẹ chưa chắc đã là một đứa trẻ hư mà có khi lại là một đứa trẻ có trí thông minh vượt trội. Vậy, phải làm sao để các em bé dù thông minh đến cỡ nào đi chăng nữa cũng chịu nghe lời mình răm rắp? Mà nghe lời một cách vui vẻ, tự nguyện?

Tôi xin nhấn mạnh lại một yếu tố tiên quyết, một điều kiện bắt buộc có tính quyết định tới hành trình nuôi dạy con của bạn, đó là sự kiên trì và nhẫn nại.

Ngay từ khi có ý nghĩ và kế hoạch sinh con, quyết định sẽ lên chức cha mẹ, hãy xác định trước tinh thần: NUÔI DẠY CON LÀ MỘT HÀNH TRÌNH RẤT DÀI VÀ NHIỀU THÁCH THỨC.

Bạn bỏ một số vốn nhất định ra, trở thành chủ doanh nghiệp, bạn hoạch địch chiến lược phát triển công ty, vạch kế hoạch ngắn hạn, dài hạn, bạn quan sát thời thế, chiêu mộ nhân tài, không ngừng học tập, trải qua không biết bao nhiêu khoá huấn luyện... Sau vài năm, công ty bạn bắt đầu đạt được những bước tiến đáng kể. Bạn gặt hái những thành tựu rực rỡ chỉ sau 6-7 năm.

Hành trình bạn nuôi dạy con cũng tương tự như vậy. Thậm chí làm cha mẹ còn khó hơn làm chủ doanh nghiệp. Bởi vì, thành tựu của việc kinh doanh sớm có thể nhìn thấy sau mấy tháng, muộn có thể nhìn thấy sau mấy năm, còn nuôi dạy con có khi phải tới vài chục năm sau mới nhìn thấy thành quả rõ ràng. Làm chủ doanh nghiệp mà kinh doanh phá sản, có thể stop mà chuyển sang lĩnh vực khác nhưng, làm cha mẹ thì không thể bỏ cuộc, không được phép dừng. Làm chủ doanh nghiệp bạn có thể tính toán lỗ lời nhưng làm cha mẹ thì không.

So sánh như vậy để bạn thấy rằng: nuôi dạy con là một “nghề” đủ khó, đủ thử thách, để bạn hoàn toàn có thể tự hào vì những gì mà mình đang làm. Và so sánh như vậy cũng để bạn xác định tinh thần rằng: muốn nuôi dạy con tốt không thể vô phép, vô tắc, cảm hứng, tuỳ tiện, nhất thời, ăn xổi mà cần phải nghiêm túc học hỏi, nghiêm túc lập kế hoạch, nghiêm túc quan sát sự phát triển và điều chỉnh chiến lược...

Khi đã xác định được nuôi dạy con là một hành trình dài, một công việc rất khó, một công việc đòi hỏi sự kiên trì thì 14 điều tôi viết dưới đây mới trở nên phù hợp với bạn.

Bởi, khiến con “nghe lời” mình cũng giống như hành trình bạn đi xây dựng thương hiệu cá nhân. Phải mất ít nhất vài năm, khi uy tín của bạn đã được con công nhận, chúng mới nghe lời bạn một cách vô điều kiện. Bởi vậy, ngay từ khi con vừa ra đời, hãy ngay lập tức xắn tay áo lên để thiết lập 14 điều dưới đây nhé.

1. LÀ NGƯỜI CHA/ MẸ TRÍ TUỆ, HIỂU BIẾT

Nếu bạn không trí tuệ, không hiểu biết thì không thể tránh khỏi những pha phản dame rất ngọt từ con bạn. Bố mẹ càng thiếu hiểu biết, con cái càng thông minh và giỏi giang thì việc chúng cãi bạn xoen xoét là điều khó tránh khỏi. Có khi nói một câu chúng cãi một câu, nói hai câu chúng cãi hai câu. Những gì chúng đem ra cãi lại bạn có thể sai, có thể đúng nhưng nếu bạn không trí tuệ, không hiểu biết thì bản thân bạn cũng không biết chúng nói thế là sai hay đúng và không biết phải điều chỉnh thế nào. Thành ra, chỉ còn biết cấm chúng không được cãi, cãi là láo. Đây là biểu hiện của sự bất lực vì vốn hiểu biết hạn hẹp.

Hiểu biết không phải để cãi thắng con. Mà để chuẩn bị tâm lý sẵn sàng lắng nghe ý kiến của con sau đó điều chỉnh nếu tư duy của chúng có thiên hướng lệch lạc, tiêu cực hoặc cổ vũ, khen ngợi chúng khi chúng có cách suy nghĩ mới mẻ, sáng tạo.

Dù không cần chuyên sâu như một bác sĩ nhưng những kiến thức sơ lược về nhi khoa, sơ cấp cứu, những bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ và cách phòng tránh bạn cũng cần nắm được khi lên chức cha mẹ. Sự hiểu biết này sẽ giúp bạn tránh được những hậu quả đáng tiếc do không hiểu biết gây ra.

Để trở thành những ông bố bà mẹ trí tuệ và hiểu biết thì cần phải làm gì? Đương nhiên rồi, sự hiểu biết gắn liền với tinh thần học hỏi, tìm tòi. Học từ đâu? Học từ mọi sự việc, hiện tượng, con người xunh quanh ta. Học qua internet, sách vở, báo chí, phim ảnh. Chỉ cần ham học thì dù là bằng bất kỳ phương thức nào đi chăng nữa, vốn hiểu biết của bạn cũng sẽ đầy dần lên.

2. LÀ NGƯỜI CHA/ MẸ NGHIÊM TÚC VÀ NGUYÊN TẮC

Sự nghiêm túc và nguyên tắc của cha mẹ sẽ giúp hình thành nên tính kỷ luật và nguyên tắc của con cái. Nếu không nghiêm túc, không nguyên tắc, bọn trẻ sẽ trở nên thật hoang dại, làm gì cũng theo cảm tính, đôi khi đùa cợt quá đà không có điểm dừng, hoặc có khi lại ham chơi quá mức mà quên mất chừng mực.

Những vấn đề gì cần tính kỷ luật và nguyên tắc? 

-Giờ giấc sinh hoạt điều độ: ăn ngủ nghỉ đúng giờ.

-Không làm hộ con những việc CÁ NHÂN. Những việc như tắm rửa, đánh răng, rửa mặt, rửa chân tay, sắp xếp quần áo cho vào balo, xếp gọn sách vở, đồ chơi, cho quần áo vào máy giặt, gấp quần áo, tự mặc quần áo, cởi quần áo, xỏ giầy... tôi luôn quy định đó là những việc bắt buộc. Đã gọi là bắt buộc thì dù không thích cũng phải làm và không được phép thoả hiệp. 

Trong một lần Ri và Boi bày đồ chơi ra khắp nhà mà không dọn. Tôi đã nghiêm túc gọi hai con sang phòng ngồi nói chuyện. Cuộc trò chuyện diễn ra như sau. Tôi ngồi xuống trước và yêu cầu hai con ngồi xuống theo. Tôi nói:

-Mẹ cần nói chuyện với hai đứa một cách nghiêm túc. Bọn con đã chuẩn bị tinh thần để lắng nghe chưa?

Ri và Boi lần lượt gật đầu, vẻ hoang mang lộ rõ trên gương mặt.

-Một vài lần, mẹ có mang bàn gấp, máy tính, sách vở ra đây ngồi làm việc. Sau khi làm việc xong, mẹ lại vội vã thu dọn rồi cất đi. Hai đứa có nhìn thấy không?

-*gật gật*

-Bàn gấp, máy tính, sách vở chính là đồ dùng cá nhân của mẹ. Căn phòng này là không gian chung thuộc quyền sử dụng của tất cả chúng ta. Mẹ bắt buộc phải thu dọn đồ dùng cá nhân là bởi vì mẹ không thể để đồ cá nhân của mình chiếm diện tích không gian chung. Rồi có thể chẳng may hai đứa khi nô đùa chạy nhảy lại vấp vào đồ dùng cá nhân của mẹ mà bị ngã. Như vậy thì có nghĩa là mẹ đã vì lợi ích của bản thân mà làm ảnh hưởng tới lợi ích của người khác. Hai đứa hiểu chứ?

-Đúng vậy (Suboi)

Ri vẫn không nói gì vì con bé đang có linh cảm mẹ có ý gì đó xa xôi hơn. Mình tiếp lời.

-Hãy nhìn xem. Đây là gì? Đây nữa, kia nữa, trên kia nữa...

Mình vừa nói vừa chỉ vào những món đồ chơi đang nằm ngổn ngang khắp căn phòng. Boi bật cười ngại ngùng còn Ri bỗng đứng dậy và bắt đầu dọn dẹp.

-Nghe mẹ nói xong đã.

Thấy mẹ bảo vậy, con bé lại ngồi xuống kiên nhẫn lắng nghe.

-Những món đồ chơi này là đồ dùng cá nhân của bọn con. Con xem, khắp nhà đều là đồ dùng cá nhân của bọn con. Sự bừa bộn của bọn con thực sự làm mẹ thấy bị ảnh hưởng. Sẽ ra sao nếu mẹ vấp phải đống đồ chơi này rồi ngã đập đầu xuống sàn nhà? Hoặc giẫm phải nó rồi chảy máu chân? 

-Không! Con không muốn mẹ bị chảy máu chân đâu!!! (Suboi)

Ri vẫn im lặng.

-Hôm nay, mẹ muốn thiết lập một nguyên tắc bất di bất dịch mà cả hai con và mẹ hay bất kỳ ai đều phải tuân thủ. Đó là không được phép để sự lười biếng, vô ý thức cá nhân gây ảnh hưởng tới người khác. Đây là một nguyên tắc bắt buộc không được phép không làm. Mẹ cũng không phải ngoại lệ. 

Thấy bầu không khí có phần nghiêm túc quá, Boi nhanh nhảu góp lời:

-Mẹ cũng vậy à? Mẹ cũng sẽ không để việc cá nhân làm ảnh hưởng tới bọn con à? Mẹ không muốn bọn con bị ngã à? Đúng không?

-Đúng vậy. Nhưng đó chỉ là một lý do rất nhỏ thôi. Lý do sâu xa hơn, giải thích tại sao mẹ lại luôn muốn bọn con gọn gàng, ngăn nắp, sạch sẽ, không để việc cá nhân của mình làm ảnh hưởng đến người khác thì là đây. Hai đứa chờ mẹ một chút.

Nói rồi, mình lấy ipad và tìm kiếm hai tấm ảnh đưa cho hai đứa xem. 

-Con xem tấm hình này đi.

-*nhòm nhòm*

Sau khi để bọn trẻ xem cả hai tấm hình, mình bắt đầu đặt câu hỏi:

-Hai đứa thấy gì trong bức hình này?

Boi nhanh nhảu trả lời trước:

-Căn phòng này đẹp còn căn phòng kia gì mà xấu thế? Chắc nhà này giàu còn nhà này nghèo hả mẹ?

-Con thấy phòng này gọn gàng, còn phòng kia vừa bẩn vừa bừa bộn. (Ri)

Chỉ chờ có thế, mình tiếp lời:

-Đúng vậy. Chủ nhân của căn phòng này là chủ một doanh nghiệp. Là Chủ tịch HDQT, kiêm Tổng Giám đốc một công ty lớn. Ông ấy rất giàu có. Còn chủ nhân của căn phòng này là một người làm nghề tự do, nay làm nghề này, mai làm nghề khác, vất vả mà vẫn nghèo. 

Ri thấy vậy bèn giải thích:

-Thì là vì ông kia ông ấy có nhiều tiền nên mới mua được một ngôi nhà đẹp. Còn ông này nghèo nên phải ở nhà xấu.

-Đúng vậy. Nhưng, con có biết vì sao ông ấy giàu không? Vì sao ông ấy lại có thể trở thành chủ doanh nghiệp, lãnh đạo cả trăm ngàn người?

-Vì sao hả mẹ? (Boi)

-Hãy nhìn vào phòng làm việc của ông ấy đi! Con thấy có ngăn nắp, gọn gàng, khoa học không?

-Có (cả hai đứa đồng thanh).

-Sự khác biệt chính là ở đó. Không có một người thành công, giàu có nào mà bừa bộn, cẩu thả, nhếch nhác, bẩn thỉu cả. Chính vì thói quen sắp xếp đồ đạc thật gọn gàng, ngăn nắp, khoa học từ bé mà lớn lên, ông ấy có tư duy sắp xếp công việc rất tốt. Cũng chính đặc điểm không muốn để đồ dùng cá nhân của mình làm bị thương người khác, khiến người khác khó chịu đã thể hiện ông ấy là một người rất có trách nhiệm với mỗi việc mình làm. Chính sự chăm chỉ đó, ý thức trách nhiệm đó, tư duy sắp xếp đó đã khiến ông ấy gặt hái được nhiều thành công, trở thành người giàu có. Ri muốn được bay lên vũ trụ, muốn mua một chiếc ô tô xịn màu hồng phấn. Boi muốn có một căn biệt thự có bể bơi thật lớn, trồng nhiều hoa và nuôi nhiều chó đúng không?

-Đúng vậy. (Boi)

-Con còn muốn có thật nhiều vàng bạc, đá quý, kim cương để phát cho người nghèo (Ri - ảnh hưởng của truyện cổ tích  )

-Nếu không có tiền, bọn con có thể mua được những thứ ấy không?

Cả hai đứa cùng lắc đầu tiu nghỉu. Mình bảo:

-Nếu đã muốn thì hãy bằng mọi cách phải làm được.

-Nhưng bọn con còn bé mà. Sao có thể kiếm tiền được. (Ri)

-Kể cả bọn con có lớn mà lười biếng, bừa bộn, không có ý thức, vô nguyên tắc, vô kỷ luật, vô trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội thì bọn con cũng chẳng thể trở thành những người thành công giàu có được đâu. Không giàu có thì lấy tiền đâu mà mua ô tô màu hồng, biệt thự nhiều chó, bể bơi khổng lồ, lấy đâu ra vàng bạc, đá quý mà phát cho người nghèo! Bởi vậy, ngay từ bây giờ, hãy rèn luyện để trở thành những em bé chăm chỉ, gọn gàng, có trách nhiệm với những việc làm của mình. Có gan làm có gan chịu. Nếu đã bày đồ chơi ra thì bắt buộc phải dọn vào. Đừng để sự bừa bộn của bọn con làm ảnh hưởng tới người khác. Mẹ là người thích sạch sẽ nên mỗi lúc nhìn nhà cửa bề bộn mẹ thấy khó chịu lắm. Mà khó chịu thì mẹ sẽ to tiếng với bọn con. Cuối cùng mọi chuyện thật tệ. Tất cả chỉ vì sự bừa bộn không đáng có này. Bọn con còn bé, chưa thể kiếm được tiền nhưng những việc nho nhỏ như dọn dẹp đồ dùng cá nhân, sắp xếp góc học tập thì bọn con hoàn toàn làm được. Sự chăm chỉ sẽ mang lại nhiều lợi ích. Bọn con có hiểu những gì mẹ nói không?

-Có. (Ri)

Boi suy nghĩ một hồi không nói gì, vẻ mặt rất kém vui. Thấy vậy mình mới hỏi:

-Boi sao thế? Ý kiến của con sao?

-Nhưng nếu phải dọn hết đống đồ này thì con sẽ mệt lắm. Con sẽ hết hơi mất.  

-Đúng vậy. Dọn dẹp là công việc rất mệt mỏi. Con không thích dọn, mẹ cũng vậy. Nếu như mẹ còn phải dọn giúp bọn con nữa thì mẹ còn cảm thấy rất bất mãn vì mẹ đâu có bày ra mà mẹ phải dọn, đúng không nào? Bởi vậy, trước khi bỏ bất cứ món đồ nào ra chơi, con hãy nghĩ thật kỹ, bởi bỏ ra là phải dọn vào đó. Còn nếu con không muốn mệt mỏi, hãy chơi đến đâu, dọn đến đó, đừng đổ tất cả đồ trong giỏ ra như vậy. Đổ ra thì rất nhanh nhưng dọn vào thì lâu lắm. 

-Đấy, chị đã bảo Boi rồi mà. Nếu muốn chơi đất nặn thì phải cất xếp hình đi đã. Bây giờ thì mệt chưa? (Ri)

-Đúng vậy (Boi)

Nói là vậy nhưng rốt cuộc hai đứa vẫn phải lúi húi bắt tay vào dọn dẹp một cách rất tự nguyện. Vẻ mặt tuy không được tươi lắm (vì vẫn hơi lười) nhưng tinh thần lại rất hăng hái. Bởi vì, chúng hiểu được lý do đằng sau việc tại sao mẹ lại cứ bắt chúng phải dọn dẹp. Dù thấy mệt nhưng vẫn cảm thấy rất thoả đáng.

3. LÀ NGƯỜI BẠN HOÀ ĐỒNG, VUI VẺ, HÀI HƯỚC

Vừa mới nói bên trên là cần trở thành những ông bố bà mẹ nghiêm khắc, giờ lại nói cần là người bạn hòa đồng, vui vẻ, hài hước. Rốt cuộc là thế nào? 

Là cả hai. Nếu chỉ trung thành với hình ảnh một ông bố bà mẹ nghiêm khắc thì không chỉ con cái mà chính bạn cũng sẽ cảm thấy thật mệt mỏi bởi lúc nào cũng phải sống trong nguyên tắc, lúc nào cũng phải nghiêm túc, gồng mình lên, đau đầu suy nghĩ. Quan trọng hơn, nếu chỉ đơn giản là một người mẹ nghiêm khắc, bạn sẽ chỉ có thể có có sự liên kết với con người lý trí của con còn con người cảm xúc chúng sẽ giấu nhẹm đi, không muốn thể hiện khi đứng trước mẹ. Bởi vậy, ngoài những lúc bắt buộc phải nghiêm túc, nguyên tắc và kỷ luật, hãy ở bên con như người bạn thân thiết. Trò chuyện với con, chơi đùa cùng con, kể chuyện cho con nghe… hoặc làm bất cứ việc gì mà những người bạn hay làm như cùng nhau nghịch đất cát, cùng nhau trồng một cái cây, cùng nhau xem một bộ phim rồi bình phẩm về nó. Có khi còn đầu têu ra những trò nghịch ngợm kiểu rất oái oăm khiến lũ trẻ vô cùng thích thú, cười lăn cười bò.

Riêng về phần này thì tôi tự tin mình làm rất tốt. Đá bóng cùng con, đánh cầu lông cùng con, chơi trốn tìm cùng con, chơi cầu trượt cùng con, chơi nhà bóng cùng con, đi tàu siêu tốc cùng con, đi bơi cùng con, vẽ tranh cùng con, ca hát nhảy múa cùng con… tất cả những khoảng thời gian ở bên con, cùng con chơi đùa, khiến tôi hiểu rõ tính cách của từng đứa trẻ, điểm mạnh, điểm yếu của chúng, tâm tư nguyện vọng của chúng. Ri có thể thoải mái tâm sự với mẹ về việc mình thích một cậu bạn cùng lớp. Boi có thể vô tư kể chuyện về các cô giáo và đưa ra những lời đánh giá về từng cô, rồi những lần mình phạm lỗi và bị phạt ở lớp. Chúng không hề xấu hổ, dè chừng hay sợ hãi khi tâm sự với mẹ. Bởi vì, chúng rất tin tưởng mẹ. Chúng luôn cảm nhận được rằng mẹ sẽ không làm gì có hại cho chúng, mẹ là người đáng tin nhất, gần gũi với chúng nhất. Đó là một thành công rất lớn đối với một bà mẹ khi ở vai trò người bạn đồng hành cùng con.

Nếu như, xây dựng hình ảnh một bà mẹ nghiêm khắc để rèn cho con tính nguyên tắc và kỷ luật thì khi là một người bạn, ta sẽ cho con những khoảng thời gian vui vẻ, tràn ngập tiếng cười, sống đúng với lứa tuổi. Người mẹ nghiêm khắc sẽ rèn luyện lý trí, người bạn đồng hành sẽ vỗ về cảm xúc. Bọn trẻ sẽ cảm thấy trọn vẹn, đủ đầy.

4. LÀ THẦN TƯỢNG CỦA CON

Một ca sĩ, một họa sĩ, một diễn viên… trong con mắt của Ri và Boi thì mẹ chúng chính là như vậy. Mỗi khi nghe mẹ hát, xem một bức tranh mẹ vẽ hay nghe mẹ kể một câu chuyện cười tự sáng tác… chúng đều rất phấn khích, rất ngưỡng mộ. Ngày nào Boi cũng không tiếc lời khen dành cho mẹ “Sao mẹ hát hay thế?”, “Bức tranh mẹ vẽ đẹp nhất”, “Mẹ lại kể chuyện đi. Bọn con thích nghe truyện cười mẹ kể lắm. Mẹ kể hay lắm”… rồi mỗi khi thấy mẹ nấu một món ngon, cắt dán một món đồ thủ công đẹp mắt hay sáng chế ra một món đồ chơi mới, chúng đều réo lên sung sướng với ánh mắt sáng rực.

Dần dần, mẹ trở thành thần tượng trong mắt chúng lúc nào không hay. Mà một khi đã thành thần tượng thì một lời nói của mẹ có giá trị bằng trăm ngàn lời nói của người thường.

Trở thành thần tượng của công chúng mới khó chứ trở thành thần tượng của con thì không khó một chút nào. Chỉ cần bạn xác định nó là một chiến lược quan trọng trong hành trình nuôi dạy con, bạn tự khắc sẽ tìm tòi, học hỏi để trở thành một thần tượng đúng nghĩa bằng xương bằng thịt trong mắt chúng.

5. LUÔN GIẢI ĐÁP THOẢ ĐÁNG NHẤT NHỮNG THẮC MẮC CỦA CON

Trẻ con rất hay hỏi. Bởi vì thế giới trước mắt chúng toàn những điều mới mẻ, lạ lẫm. Đến một độ tuổi nhất định (khoảng 3 tuổi trở lên) chúng sẽ bắt đầu hỏi rất nhiều. Chúng hỏi nhiều đến mức khiến những ông bố bà mẹ dù kiên nhẫn đến đâu thì đôi khi cũng phải cảm thấy phiền toái. Những câu hỏi của chúng có lúc vượt xa khỏi tầm hiểu biết của bố mẹ, khiến bố mẹ không biết phải trả lời thế nào. Phương án là: không nhất định phải trả lời tất cả nhưng hãy cố gắng hết sức có thể để giải đáp những thắc mắc của con về những sự vật, sự việc, hiện tượng vẫn hàng ngày xảy ra xung quanh cuộc sống của chúng ta. Bạn không thể ngờ rằng những giải đáp của bạn có ý nghĩa lớn đến thế nào đối với sự phát triển tư duy của chúng đâu.

Bọn trẻ có một bộ não “sạch” với khả năng ghi nhớ tuyệt đỉnh. Chúng sở hữu năng lực tư duy liên tưởng, liên kết, chắp nối các vấn đề gần giống nhau rất nhanh nhạy. Bởi thế, câu trả lời của bạn đối với vấn đề này, có khi lại trở thành một mảnh ghép còn thiếu quan trọng trong một vấn đề khác. Công việc của bọn trẻ chính là cần mẫn đi tìm những miếng ghép về những vấn đề mà chúng tò mò để hoàn thiện bức tranh về cuộc sống.

Trong một lần ngồi chơi ở ban công, Ri bỗng hỏi mẹ:

-Mẹ ơi, tại sao trên mái nhà đằng kia lại có một cái cây? Sao mẹ nói, cây muốn sống được thì phải có đất? 

Câu hỏi này phản ánh con bé đã rất ghi nhớ câu chuyện tôi kể cho con bé nghe lần trước. Chuyện về những cái cây và tác dụng của cây xanh với môi trường sống.

Thấy câu hỏi khá hay, tôi đang phơi quần áo gần đó cũng đành phải dừng lại, tiến về chỗ con bé, nhìn theo hướng tay con bé chỉ…

-Ồ, đúng thật nhỉ. Trên mái nhà đúng là có một cái cây nhỉ. Con tinh mắt thế.

-Con nhìn thấy nó từ lâu rồi mà, nhưng hôm nay con mới hỏi mẹ.

-Vậy, trước khi hỏi mẹ, con hãy thử nghĩ xem. Tại sao trên đó lại có cây? Mẹ thấy trong câu hỏi của con đã hàm chứa câu trả lời rồi đó.

Con bé nghĩ ngợi một hồi rồi trả lời:

-Trên đó có đất hả mẹ?

Tôi làm điệu bộ suy nghĩ đắn đo rồi gật đầu. Nhưng con bé càng tò mò hơn:

-Nhưng sao trên mái nhà lại có đất?

Tôi nhìn ngó xung quanh, cầm tay con bé quệt một đường bên ngoài chiếc chậu hoa để ở ban công rồi hỏi:

-Con nhìn xem, đây là gì?

Con bé nhìn ngón tay trỏ ám bụi đen của mình rồi nói:

-Bụi hả mẹ?

-Bụi này cũng chính là đất cát bị gió thổi tung lên rồi bám vào các vật dụng xung quanh đấy. Nếu mình không lau dọn đồ đạc thường xuyên thì lớp bụi này sẽ bám ngày một dày. Vào những ngày gió lớn, gió sẽ thổi lên mái nhà một lượng đất cát nhất định. Số bụi này sẽ bám vào mái nhà. Gặp những ngày mưa, nước mưa chảy từ cao xuống thấp qua những rãnh mái tôn kia, cuốn theo lớp đất bụi, tụ lại tại chỗ thấp nhất của mái nhà. Chính là chỗ cái cây con nhìn thấy mọc lên. Ngày qua ngày, lớp đất bụi tích tụ tại chỗ đó ngày một nhiều, vừa đủ để cho một hạt giống có thể nảy mầm. Vừa có đất, vừa có nước mưa, vậy là đủ điều kiện để nó sinh trưởng rồi.

-Nhưng sao trên mái nhà lại có hạt giống? Ai mang lên đó trồng hả mẹ.

-À, mẹ nghĩ là không ai mang lên cây hay hạt giống lên đó để trồng đâu con. Ở đây, có thể có hai trường hợp xảy ra: hoặc là có một cái cây cổ thụ rất cao, cao hơn cả mái nhà, rụng quả xuống đúng chỗ đó. Trong quả có hạt. Hạt gặp đất sẽ nảy mầm thành cây. Trường hợp thứ hai, con có thấy trên mái nhà có rất nhiều chim bồ câu không? Rất có thể những con chim đó đi kiếm mồi chính là những loại quả và hạt rồi tha lên đó ăn. Chúng ăn không hết, hạt còn sót lại ở chỗ đó nảy mầm thành cây.

-À, con hiểu rồi. Nhưng mà tại sao cái cây ấy nó mãi không lớn vậy mẹ? Ngày nào con nhìn thấy nó cũng như vậy trong khi cây của nhà mình thì lớn hết rồi.

-Con nghĩ xem tại sao? Mẹ nghĩ là con hoàn toàn có thể suy luận được đó. Cái cây cũng giống như con người. Nếu như con lười ăn, cơ thể con sẽ không được cung cấp đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu đáp ứng sự phát triển, con sẽ thấp bé, gầy gò, ốm yếu hơn các bạn cùng trang lứa. Nếu con ăn uống đầy đủ, ngủ nghỉ khoa học, cơ thể được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, con sẽ cao lớn khỏe mạnh. Cái cây cũng vậy đó.

-Thế là do nó không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng à mẹ?

-Rất có thể là như vậy. Lượng đất trên mái nhà quá ít, chỉ đủ để nó nảy mầm và phát triển đến ngưỡng đó thôi. Một trường hợp khác, cũng có thể là kích cỡ tối đa của cái cây chỉ được như vậy. Dù nó được trồng ở đâu đi chăng nữa, nó cũng chỉ cao tối đa được như thế.

-Là thế nào hả mẹ? Sao nó chỉ cao tối đa được như thế?

-Mẹ ví dụ nhé. Ví dụ chiều cao trung bình của con người trưởng thành là 1m70 đi. Thì dù có được nuôi nấng tốt đến đâu, ở trong điều kiện thuận lợi đến thế nào đi chăng nữa, chúng ta cũng không thể cao bằng con hươu cao cổ được. Hay như con hổ có béo tốt đến mấy cũng không thể to bằng con voi. Có nhưng loài cây, chiều cao tối đa là vài chục mét, chúng cao hơn cả mái nhà, nhưng lại có những loài cây chiều cao tối đa chỉ bằng một gang tay thôi dù chúng ta có chăm sóc tốt đến đâu thì chúng cũng không thể cao bằng mái nhà được. Đó là đặc điểm riêng của chúng.

Con bé gật gù ra điều rất thỏa mãn với những gì mà mình vừa được nghe từ lời giải thích của mẹ. Và cũng từ lần nói chuyện đó, con bé bỗng chăm chỉ ăn uống hơn. Dù đã no nhưng vẫn cố gắng ăn cho sạch bát, dù không thích ăn thịt nhưng vẫn cố gắng nhai lạo xạo rồi nuốt chửng để cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể, tránh trường hợp lại bị thấp bé, gầy gò)

Khi bạn kiên nhẫn trả lời hết các câu hỏi của con, bạn sẽ nhận ra rằng, con bạn càng ngày càng có tư duy rất sâu sắc. Trong mọi vấn đề thắc thắc, chúng đều sẽ hỏi đến cùng để đạt được sự thấu hiểu sâu nhất về vấn đề chúng chưa hiểu rõ. Chúng sẽ chỉ dừng đặt câu hỏi khi cảm thấy lời giải đáp của cha mẹ đã rất thỏa đáng. Khi lớn lên, những đứa trẻ này sẽ trở thành những con người có cuộc sống nội tâm phong phú, ham học hỏi, khám phá những điều mới lạ, có con mắt nhìn nhận, đánh giá vấn đề thấu tình đạt lý. Ngược lại, nếu cha mẹ cứ tìm cách né tránh các câu hỏi của con, dần dần chúng sẽ không còn thói quen thích đặt câu hỏi. Đứng trước những vấn đề mình không hiểu rõ, chúng sẽ tìm cách né tránh hoặc thờ ơ.

Khi giúp con giải tỏa được những thắc mắc, trong mắt chúng bạn nghiễm nhiên sẽ thành một cuốn bách khoa toàn thư sống. Chính vì lý do này, khi gặp bất cứ rắc rối gì, chúng cũng sẽ kể cho bạn để được nghe lời nhận xét, bình phẩm của bạn. Bởi chúng cho rằng, những gì bạn nói ra sẽ luôn là những lời đáng giá nhất, thấu đáo nhất, đúng đắn nhất.

Trong một lần tình cờ, tôi có nghe lỏm được cuộc trò chuyện của hai con. Ri hỏi Boi:

-Boi ơi Boi, trong nhà này Boi có biết ai là người thông minh nhất không?

Boi chẳng buồn suy nghĩ mà trả lời luôn:

-Là mẹ.

-Sao Boi biết?

-Thì đúng là mẹ thông minh nhất mà, em hỏi gì mẹ cũng biết.

-Thậm chí mẹ còn dự đoán được đúng cả phim nữa cơ Boi ạ.

-Đúng vậy.

Nghe hai đứa trẻ thì thầm to nhỏ mà tôi không thể nhịn nổi cười. Thế đấy, chúng hâm mộ bạn đến vậy thì bạn nói gì mà chúng chẳng nghe phải không ạ?

6. LUÔN GIÚP CON TÌM CÁCH GIẢI QUYẾT NHỮNG TÌNH HUỐNG KHÓ KHĂN PHÁT SINH

Trong một lần chơi quả bóng ném bằng cao su ở nhà bà ngoại, Boi vô tình làm quả bóng rơi trúng vào ống thoát nước. Ống thoát nước này đặt ngầm dưới nền sân bê tông khoảng 20cm, dài khoảng 15m, dẫn nước từ sân nhà trong đổ ra đường. Cu cậu loay hoay cầm cán chổi hòng khều quả bóng ra thì nó càng chui sâu hơn vào trong. Khều mãi không được liền òa khóc. Thấy cháu khóc, bà ngoại liền chạy ra giúp nhưng rốt cuộc, vì đường kính quả bóng to đúng bằng miệng ống nhựa nên hai bà cháu loay hoay mãi, quả bóng vẫn nằm im trong cống, không nhúc nhích được. Lúc đó, cu cậu mới nghĩ đến mẹ bèn chạy lên tầng hai gọi mẹ xuống cứu trợ. Mình quan sát một hồi rồi bảo con:

-Con xem, nếu như mình tìm cách kéo nó ra mãi không được thì hãy nghĩ phương án khác. Bây giờ, con thử đẩy nó xem.

-Nhưng đẩy nó thì nó càng chui hơn vào trong mất.

-Chúng ta sẽ không đẩy nó từ đằng này, mà đẩy nó từ đằng kia đẩy lại. Bởi vì khoảng cách để quả bóng thoát ra ngoài bên này ngắn hơn bên kia. Đi theo mẹ ra đây.

Thằng bé lon ton chạy theo mẹ.

-Cái đường ống này có một khúc cua nên không thể dùng cây dài chọc vào được. Con thử nghĩ xem giờ mình sẽ đẩy quả bóng bằng cách nào? Có thứ gì có thể chui vào trong miệng cống đằng này, rồi chui ra miệng cống đằng kia không? Thứ gì có thể dễ dàng uốn mình qua khúc cua kia? Thứ gì mà dù cái đường ống này có bé bằng ngón tay nó cũng sẽ chui vào được?

-Là con rắn hả mẹ? 

-Con rắn sẽ không thể đẩy được quả bóng đâu con. Nó mà chui vào đó, gặp quả bóng chắn đường là nó quay đầu lại đó.

-Thế thì là thứ gì ạ?

-Là nước. Con có nhớ, có một lần mình bơm nước vào quả bóng bay không? Khi bơm quá nhiều nước, quả bóng bay phình to ra, rồi cuối cùng nó không chịu nổi mà vỡ tung. 

-Đúng vậy.

-Bây giờ, mình cũng sẽ bơm nước vào đây, bơm thật nhiều thật nhiều. Khi nước trong ống đã quá đầy, nó sẽ buộc phải đẩy quả bóng ra ngoài. Con đứng đây chờ mẹ chút. Mẹ con mình cùng đẩy quả bóng ra nhé.

Nói rồi, tôi lấy vòi nước, bơm nước vào đường ống từ đầu đằng này, rồi dùng các loại giẻ lau bịt chặt miệng ống lại. Thằng bé xum xoe bên cạnh cùng giúp mẹ ấn chặt mớ giẻ lau tránh để nước thoát ra ngoài. Chưa đầy 15s kể từ khi nước trong ống đã đầy, quả bóng từ từ lăn ra từ miệng ống bên kia. Thằng bé reo lên sung sướng và đập tay với mẹ.

-Yeahhhh mẹ con mình thành công rồi.

Từ những lần như vậy, Ri và Boi khi gặp vấn đề gì khó khăn đều hỏi ý kiến mẹ để nhờ mẹ giúp. Thông thường, tôi sẽ không giúp bọn trẻ làm hết những việc chúng có thể làm nhưng sẽ gợi ý để giúp chúng suy luận, phát triển cách giải quyết vấn đề đúng hướng.

7. ĐÃ NÓI LÀ SẼ LÀM. NHẤT ĐỊNH KHÔNG HỨA SUÔNG, KHÔNG NÓI DỐI

Một lần nọ, trong bữa cơm tối, mình nói với hai con sẽ mua kem cho chúng ăn vì đã lâu rồi chúng không được ăn kem và thời tiết cũng đã ấm hơn, không sợ bị viên họng nữa. Khỏi phải nói bọn trẻ đã sung sướng thế nào. Nhưng ngay sau bữa ăn, trời đột nhiên nổi gió lớn, cơn giông đột nhiên kéo tới, mưa trút xuống xối xả. Bọn trẻ chạy ra cửa nhìn trời mưa mà vẻ mặt tiu nghỉu tưởng rằng mưa thế này chắc mẹ sẽ không thể đi mua kem được nữa. Boi chạy vào bếp nói với mẹ lúc đó đang rửa bát:

-Mẹ ơi mẹ, mưa thế này thì chắc ngày mai mẹ mới mua kem cho bọn con ăn à?

-Không, mẹ chuẩn bị đi bây giờ đây.

-Nhưng trời đang mưa đấy?

-Mưa thì mình mặc áo mưa mà, có sao đâu con.

Nói là làm, mình mặc áo mưa rồi bước ra ngoài. 15 phút sau, dù mưa chưa ngớt nhưng bọn trẻ đã có kem ăn.

Lại một lần khác, vừa tắt đèn đi ngủ thì Ri bỗng bảo mẹ:

-Mẹ ơi mẹ, hôm nay mẹ quên chưa khâu gấu bông cho con à? Mai mẹ khâu cho con nhé.

Dù buồn ngủ rũ cả mắt rồi, trong đầu văng vẳng ý nghĩ thôi thúc để mai hãy làm nhưng rốt cuộc mình vẫn bật dậy để hoàn thành nốt công việc đã hứa với con bé từ lúc sáng.

Sau nhiều lần như vậy, niềm tin vào mẹ của bọn trẻ cứ lớn dần lên và khi nó đạt tới ngưỡng nhất định sẽ chuyển hóa thành một dạng niềm tin vô điều kiện. Mẹ nói gì chúng cũng tin, không hoạnh họe, không bắt bẻ, không ăn vạ, không mè nheo.

Ri và Boi không bao giờ có trường hợp khóc lóc ăn vạ ôm chân đòi theo mẹ ra ngoài. Vì chỉ cần mẹ nói rằng: “Hôm nay mẹ cần đi có việc, mẹ sẽ đi khoảng 2 tiếng rồi về. Hai đứa ở nhà với bà ngoan nhé” là bọn chúng ngay lập tức chấp nhận, ngoan ngoãn chào mẹ, hôn tạm biệt rồi trở vào nhà. Hay chỉ cần mẹ nói “Hai đứa có 15 phút dọn dẹp trước khi đi ngủ”, “Bây giờ là 8 giờ kém 20, đúng 8 giờ chúng ta học nhé. Bọn con dọn đồ chơi dần đi” là bọn chúng sẽ lục đục làm theo mà không có ý kiến gì. Không phải bởi vì chúng ngoan ngoãn, khù khờ nói gì nghe đấy mà chính bởi uy tín trong lời nói của mẹ. Bởi mẹ đã nói là sẽ làm, nói thế nào làm thế ấy, nói phạt là sẽ phạt, nói thưởng là sẽ thưởng nên bọn chúng không muốn mất thời gian dây dưa, co kéo thêm.

Hứa suông là thói quen của rất nhiều người lớn. Ngay cả những người lớn trong gia đình mình cũng thường xuyên hứa suông. Đến mức có lần mình đã phải góp ý với họ về việc không nên cứ vô tư hứa suông nếu không muốn bọn trẻ mất hoàn toàn niềm tin vào những người xung quanh.

Ví dụ: thấy con lười ăn bèn dỗ dành “ăn hết bát cơm này mẹ mua kẹo cho”, nhưng đến khi chúng ăn hết cơm lại quên béng mất lời hứa. Thấy con khóc nhè bèn dỗ “nín đi, cuối tuần bố cho đi công viên nước chơi”. Thế rồi vài ngày trôi qua, khi câu chuyện con khóc và lời hứa đó đã đi vào dĩ vãng thì bố mẹ cũng làm ngơ luôn những gì đã nói với đứa nhỏ. Cứ như vậy, lời nói của bố mẹ dần trở nên mất uy tín với bọn trẻ. Thế rồi bố mẹ nói gì chúng cũng tỏ vẻ nghi ngờ. Bố mẹ muốn đi có việc, dặn con phải ở nhà nhưng đứa nhỏ lại cứ nghĩ bố mẹ đang nói dối, chắc bố mẹ đi chơi, thế là nó cứ khóc toáng lên đòi đi theo bằng được. Bố mẹ cho con đi học rồi nói rằng “Con yên tâm, đi học vui lắm. Có nhiều bạn này, lại có cả cô giáo nữa. Chiều về bố mẹ sẽ đón con” nhưng đứa nhỏ lại cứ sợ rằng bố mẹ đang nói dối mình, bố mẹ nói vậy để lừa mình ở lại đó rồi bỏ mình mà đi. Cứ như thế, đã nói dối thì lại càng phải nói dối thêm nhiều lần, đã mất niềm tin thì lúc nào cũng nghi ngờ. Giữa bố mẹ và con cái luôn phải dè chừng nhau, tìm cách đối phó nhau, hoạnh họe nhau. Mối quan hệ ngày càng trở nên mệt mỏi.

8. NGAY LẬP TỨC ĐIỀU CHỈNH NHỮNG TƯ DUY LỆCH LẠC CỦA CON

Một lần nọ, mình đang dắt xe ra ngoài để đi tới buổi hẹn cùng bạn thì Ri và Boi cãi nhau ầm nhà. Điện thoại réo rắt, mình đành nhấc máy xin bạn đến muộn để giải quyết việc nhà. Việc nhà ở đây chính là cuộc xung đột không mùi thuốc súng của hai đứa con. Trong hoàn cảnh đó, không ít các ông bố, bà mẹ có thể đã phóng xe đi để mặc cuộc hỗn chiến cho người ở nhà xử lý nhưng riêng mình thì không thể có chuyện đó, vì mình hiểu rằng, ngoài mình ra, người lớn trong nhà không ai có khả năng giải quyết triệt để vấn đề của chúng.

Lại một lần khác, khi đang trên đường dắt hai đứa đi bộ về nhà thì Ri và Boi giật tay mẹ để chạy trước cho nhanh. Đường đông xe cộ, Ri suýt nữa thì lao vào đầu chiếc xe máy ngược chiều. Mình ngay lập tức kéo hai đứa vào lề đường dưới gốc cây để bắt đầu một cuộc trò chuyện:

-Mẹ hỏi lại hai đứa một lần nữa. Điều gì là quan trọng nhất trong cuộc đời một con người?

Thấy thái độ không bằng lòng của mẹ, chúng lộ rõ vẻ lo sợ, lí nhí trả lời:

-Là tính mạng. 

-Điều quan trọng thứ hai là gì?

-Là sức khỏe.

-Hai đứa nhìn xem, bây giờ đang là giờ tan tầm, xe cộ qua lại rất đông. Mối nguy hiểm rình rập khắp nơi, tai nạn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Nếu hai đứa chạy thục mạng như vậy, ngộ nhỡ đâm vào ô tô xe máy, hoặc người ta không kiểm soát được tốc độ mà đâm vào hai đứa thì chuyện gì sẽ xảy ra đây? Gãy chân, gãy tay, vỡ đầu, chấn thương sọ não hoặc tệ hơn có thể là thiệt mạng. Khi đó, nhanh hay chậm có còn quan trọng nữa hay không?

-Không ạ (Boi)

-Con xin lỗi mẹ, từ lần sau con không thế nữa. (Ri)

-Vui đùa, chạy nhảy là tốt nhưng phải đúng lúc đúng chỗ. Nếu hai đứa muốn chơi trò đuổi bắt thì chơi ở nơi nào không có xe cộ, không gian rộng rãi. Ở đây không thích hợp. Mẹ rất sợ nếu có chuyện gì xảy ra với hai đứa đó. Mẹ rất lo lắng đấy, biết không. Đừng làm mẹ lo lắng nữa.

Boi thấy mẹ nói vậy liền sà vào lòng mẹ ôm ấp rồi vuốt má vỗ về:

-Bọn con không làm mẹ lo lắng nữa nhé. Mẹ đừng buồn nhé.

-Mẹ ôm hai đứa nào. Mẹ yêu Ri và Boi nhất trên đời. Hai đứa phải biết tự bảo vệ tính mạng và sức khỏe của mình nhé. Không còn tính mạng, không có sức khỏe thì sẽ không còn bất cứ thứ gì đâu.

Sau cuộc nói chuyện hôm đó, hai đứa trở nên rất ý thức khi đi đi đường, không còn muốn co giò chạy cho nhanh để giành phần thắng nữa. Chỉ cần bố mẹ có những lời giải thích hợp lý, con trẻ nhất định sẽ vâng lời. Nhưng, quan trọng là, chúng ta phải giải thích đúng thời điểm, ngay tại thời điểm phát sinh tình huống thì càng tốt. Bởi vì như vậy, chúng sẽ có sự cảm nhận rõ rệt hơn, thực tế hơn còn bản thân bố mẹ cũng sẽ không vì chần chừ, trì hoãn mà quên mất sự việc. Khi sự việc không còn tính nóng hổi, chính bố mẹ lại thấy mức hệ trọng của sự việc bị giảm đi. Chính vì vậy, hãy điều chỉnh những tư duy lệch lạc của con trẻ ngay lập tức hoặc càng sớm càng tốt.

9. MẮNG CON CŨNG CẦN CÓ NGHỆ THUẬT VÀ BÀI BẢN

Nếu theo dõi các bài viết về chủ để nuôi dạy con cái của mình trên facebook, chắc hẳn nhiều người sẽ nhận ra mỗi một cuộc nói chuyện của mình với con hay một bài mắng con của mình bao giờ cũng rất bài bản. Dù là mắng con những bao giờ cũng có mở bài, thân bài, kết luận đầy đủ. Có dẫn chứng, lý lẽ, so sánh, liên tưởng, có cả yếu tố cảm xúc, cả tình cả lý. 

Dàn ý bài mắng về cơ bản sẽ cấu trúc như thế này:

-Chuyện gì đã xảy ra và lý do tại sao?

-Theo con, con làm như vậy đã đúng chưa?

-Chỉ ra cái chưa đúng của con và giải thích tại sao lại chưa đúng. Trong đoạn này cần xen kẽ, lồng ghép thêm ví dụ minh họa gắn với những tình huống thực tế cho con dễ hiểu. Trong lúc nói, hãy biểu lộ cảm xúc thông qua nét mặt và giọng nói rất buồn rầu, để bọn trẻ nhận thấy việc mình làm đã khiến mẹ buồn.

-Bước tiếp theo, hãy chuyển qua giọng điệu tâm sự, kể chuyện, kiểu như: “đối với mẹ, hai con là điều quý giá nhất trên đời, mẹ luôn mong con mạnh khỏe, vui vẻ và bình an. Muốn con lớn lên với trái tim lương thiện, biết sẻ chia, biết nhận lỗi và bao dung với những lỗi nhỏ của người khác. Rồi sẽ tới lúc bố mẹ sẽ già đi, sẽ không còn trên đời nữa. Mẹ chỉ mong hai chị em hãy luôn yêu thương, đùm bọc, che chở cho nhau, giúp đỡ nhau cùng vươn lên. Như vậy thì mẹ sẽ hạnh phúc lắm. Vậy mà… bọn con làm mẹ buồn lắm biết không. Mẹ mắng con không phải vì mẹ ghét con đâu. Vì mẹ yêu con rất nhiều nên mẹ luôn muốn những điều tốt đẹp đến với con. Mẹ luôn tin tưởng con của mẹ sẽ khắc phục được, sẽ trở thành người tốt…bla…bla. 

-Sau một hồi kể lể lê thê, bày tỏ sự tin tưởng các kiểu thì chuyển qua đặt câu hỏi “Con sẽ làm được chứ”?

Đảm bảo bọn trẻ con sẽ gật đầu lia lịa, thậm chí còn lao vào ôm ấp mẹ nói yêu thương các kiểu, nước mắt rơm rớm vì thương mẹ. Riêng hai bé nhà mình, chỉ cần nói đến đoạn “mẹ già đi, không thể ở bên con mãi” là đã nước mắt ngắn dài, xin lỗi các kiểu rồi).

Mắng con, không có nghĩa là chê bai, là chì chiết, là mang con ra so sánh với những đứa trẻ khác để khiến chúng cảm thấy bản thân thật kém cỏi. Mắng con là để con thấy cái sai của mình và vui vẻ sửa đổi. Mắng không có nghĩa là cứ sồn sồn sồn sồn văng tục chửi bậy, xả hết ra những từ ngữ khó nghe theo kiểu “khẩu xà tâm phật”. Lời nói là biểu hiện của tư duy, ta có nghĩ vậy, ta mới nói vậy. Nên không thể cứ ra sức mắng chửi thậm tệ con cho nguôi cơn nóng giận trong người rồi lại biện minh bằng lý do vì yêu mà thế.

Mắng làm sao mà để sau khi mắng xong, người bị mắng lại yêu mình hơn. Dù bị mắng nhưng lại thấy rất thỏa đáng. Bị mẹ mắng xong lại thấy thêm tin tưởng vào bản thân mình, lại muốn trở thành người tốt, muốn trở nên lương thiện. Ấy mới là mục đích cuối cùng.

Mắng để xả cơn tức giận và mắng có chủ đích nó khác nhau nha các bố mẹ.

Mình dùng từ “mắng” bởi vì trong lúc nói chuyện với con, mình cho phép bản thân được nói to, được giận dỗi, buồn rầu ra mặt, đôi khi còn gắt lên. Nhưng từ ngữ thì vẫn luôn phải quy chuẩn, cảm xúc có sự kiểm soát và uyển chuyển. Phải làm sao để bản thân vừa có uy, vừa có lý, vừa có tình, vừa mạnh mẽ, dứt khoát, quyết đoán nhưng lại vừa yếu đuối, mong manh. Để các con vừa thấy kính nể, vừa thấy cảm động rồi động viên ngược trở lại mẹ.

Mắng thế mới là mắng nha.

10. LUÔN TÔN TRỌNG CON

Không chỉ người lớn mà trẻ con cũng luôn muốn nhận được sự tôn trọng từ người khác. Tôn trọng con cũng chính là gián tiếp dạy con cách tôn trọng mình, tôn trọng mọi người.

Tôn trọng con là thế nào? Đơn giản chỉ là lắng nghe ý kiến của con, đừng vội ngắt lời. Là đừng mang sự ngây thơ của chúng ra để làm trò đùa. Là đối với chúng với thái độ như đối với một người trưởng thành. Nói chuyện luôn có chủ ngữ, vị ngữ. Gặp chúng hãy gửi lời chào. Khi động chạm tới những gì thuộc chủ quyền của con như sách vở của con, đồ dùng của con, đừng tùy tiện, hãy hỏi ý kiến.

Trước những tình huống phát sinh, đừng vội bắt con làm theo ý bố mẹ ngay lập tức mà hãy hỏi xem ý kiến của con thế nào? Con có suy nghĩ gì và định sẽ xử lý ra sao? Tại sao lại làm thế? Bọn trẻ sẽ cảm thấy ý kiến của bọn chúng được tôn trọng, được lắng nghe và vì vậy, chúng cũng sẽ kiên nhẫn lắng nghe lại lời giảng giải của bố mẹ.

Vì chúng luôn được bố mẹ tôn trọng nên chúng cũng sẽ tôn trọng lại bố mẹ một cách hết sức tự nhiên. Cách ứng xử của chúng cũng trở nên rất văn minh, lịch sự, không vội vã gân cổ lên cãi cố vì biết rằng dù nói chậm rãi thì bố mẹ cũng sẽ kiên nhẫn lắng nghe mình. Phong thái của chúng sẽ trở nên điềm tĩnh từ bé. 

11. KHÔNG NGẠI NÓI LỜI CẢM ƠN HOẶC XIN LỖI

Nhiều người lớn luôn bắt trẻ con phải cảm ơn, xin lỗi mình nhưng đến khi bản thân mình mắc lỗi thì lại luôn tìm cách chối bay chối biến, tìm đủ lý do để biện minh. Lời xin lỗi đối với họ rất khó bật ra thành lời. Nếu bọn trẻ có những ông bố bà mẹ như vậy, theo một lẽ đương nhiên, chúng cũng sẽ trở thành bản sao hoàn hảo của bố mẹ chúng.

Nếu chỉ bắt con cảm ơn, xin lỗi còn bản thân bố mẹ không làm gương cho con, bọn trẻ sẽ cảm thấy thật vô lý. Chúng sẽ đặt ra câu hỏi: “Tại sao con phải cảm ơn, xin lỗi còn bố mẹ thì không? Chẳng lẽ làm người lớn thì sẽ không phải cảm ơn, xin lỗi?”. Và vì vậy, chúng sẽ cảm thấy không thỏa đáng, luôn hậm hực khi thấy bố mẹ  mắc lỗi với mình mà không hề xin lỗi mình. Rồi sau đó, khi lũ trẻ mắc lỗi, dù bố mẹ có dọa nạt, quát tháo, chúng cũng ương bướng nhất định không nói xin lỗi bất cứ ai cả.

Lời cảm ơn, xin lỗi phải trở thành phản xạ chứ không cần phải đắn đo suy nghĩ ai đúng ai sai, phân xử rồi mới xin lỗi. Không thắng thua hay thiệt hơn gì lời cảm ơn, xin lỗi cả. Nó thậm chí còn thể hiện người nói rất văn minh. Mình luôn dạy Ri và Boi như vậy. Và vì vậy, mình luôn cố gắng để nói cảm ơn, xin lỗi với con trong mọi hoàn cảnh. Chẳng may giẫm vào chân con, va vào người con, làm đổ đồ chơi của con… “Mẹ xin lỗi, con có đau không?”, “Mẹ xin lỗi, mẹ sẽ xếp lại đồ chơi cho con nhé”… Khi con giúp mẹ làm việc gì đó thì ngay lập tức “Cảm ơn con vì đã giúp mẹ”…

Cứ như vậy, ban đầu hai đứa chỉ bắt chước mẹ để được mẹ khen ngợi, nói nhiều thành quen, giờ lời cảm ơn, xin lỗi bọn chúng nói rất nhẹ nhàng. Boi vuốt tóc mẹ mà chẳng may làm đứt một sợi tóc liền vội vàng “con xin lỗi mẹ, mẹ có đau không?” với thái độ rất thành khẩn ))

12. KHÔNG NGẦN NGẠI THỂ HIỆN TÌNH YÊU DÀNH CHO CON

Mỗi ngày, câu nói mình hay nói nhất chính là “Mẹ yêu con”. Và cũng chính bởi thế mà câu nói mình hay nhận được nhất hàng ngày ấy chính là “Con yêu mẹ nhất vũ trụ” của hai đứa nhỏ. Dù có mắng mỏ, giận dỗi nhau thì đến cuối ngày khi lên giường đi ngủ, mấy mẹ con vẫn ôm nhau trao cho nhau lời yêu thương ngọt ngào.

Tình yêu của bố mẹ có sức mạnh vỗ về, động viên, khích lệ rất lớn đối với bọn trẻ. Mỗi lời nói, cử chỉ yêu thương sẽ khiến tâm hồn chúng được xoa dịu. Những đứa trẻ hay được bố mẹ thể hiện tình yêu thương thường có bản tính ôn hòa, tâm tính bình ổn hơn những đứa trẻ thiếu thốn tình yêu thương của cha mẹ. Tình yêu thương của cha mẹ khiến bọn trẻ trở nên tự tin hơn vào bản thân, xua tan nỗi sợ hãi hay nghi hoặc. Vì tự tin, chúng trở nên bạo dạn, vô tư thể hiện bản thân qua những ý tưởng sáng tạo, năng khiếu, điểm mạnh cũng sớm được bộc lộ rõ ràng ngay từ khi còn rất bé.

13. ĐÔI LÚC CẦN YẾU ĐUỐI ĐỂ CON CÓ CƠ HỘI ĐƯỢC MẠNH MẼ

Trong mỗi chúng ta từ khi còn bé, ai cũng có máu anh hùng. Máu anh hùng tức là luôn thích được tỏ ra mạnh mẽ, được giúp đỡ người khác, là bờ vai cho người khác tựa vào. Cảm giác thấy mình giỏi hơn người, mạnh hơn người, cao hơn người… luôn khiến người ta hãnh diện về bản thân. Đó chính là lý do giải thích vì sao có nhiều người cứ hớt hải đi trước thiên hạ, chỉ sợ thiên hạ vượt mình. Lại có những người trong mọi cuộc trò chuyện chỉ thao thao bất tuyệt kể về bản thân mà quên tiệt đi người đối diện. Máu anh hùng, thích thể hiện thường sẽ giảm dần khi người ta bước vào tuổi trưởng thành. Nhưng, vẫn có những người dù đã lên chức bố mẹ nhưng vẫn nhất định để cái tôi của mình cao hơn cái tôi của con cái và họ cho rằng như thế là đương nhiên, là quyền năng của đấng sinh thành. 

Lũ trẻ lớn lên, đi học, đọc vanh vách những điều học được trong sách vở: lễ phép với thầy cô, kính trọng ông bà cha mẹ, hòa nhã với bạn bè, con gái phải thùy mị - nết na, con trai phải mạnh mẽ - kiên cường…. Nhưng, người ta không biết rằng bất cứ thứ gì xảy ra trên đời đều có quy luật. Niềm kính trọng của những đứa trẻ dành cho cha mẹ chúng không thể có được bằng cách học thuộc lòng cũng như chẳng có đứa trẻ nào trở nên mạnh mẽ chỉ vì “Bố mẹ con bảo là con trai thì phải mạnh mẽ”!!!

Ai ai cũng đều có lòng tự trọng, có cái tôi muốn được tôn trọng và thừa nhận. Nếu bố mẹ muốn được con cái kính trọng, thì điều kiện trước tiên cần đáp ứng là tôn trọng cái tôi của con cái. Để con cái phát huy tối đa tiềm năng trong việc tiếp thu, học hỏi từ những phương pháp giáo dục của cha mẹ, tôi nhận ra một điều rất quan trọng: Nếu như hành trình nuôi dạy con của bạn là một bộ phim dài tập, hãy sẵn sàng cho việc lùi lại phía sau làm nhân vật phụ để con bạn được trở thành nhân vật chính. Nếu muốn con trai bạn dũng cảm như Lục Vân Tiên, bạn buộc phải đóng vai Kiều Nguyệt Nga. Hay nói cách khác, để con trai mạnh mẽ, đôi khi người mẹ phải biết cách tỏ ra yếu đuối.

Cảm giác luôn là một anh hùng trong tim mẹ, là điểm tựa cho vợ con sẽ là động lực rất lớn để một người đàn ông đạt được những thành tựu đáng kể trong cuộc đời.

Tôi để ý, hầu hết những người đàn ông kém cỏi, thiếu bản lĩnh đều xuất thân trong một gia đình mà cha mẹ mạnh mẽ hết phần con, nói hết phần con, làm hết phần con, nghĩ hộ con và quyết luôn cho con. Đứa trẻ rõ ràng đang ở trong bộ phim cuộc đời dài tập của chính mình nhưng lại ngậm ngùi đứng dẹp sang một bên làm nhân vật phụ để nhìn bố mẹ diễn thay phần của chúng. Dần dà, chúng không có khả năng tự quyết trước bất kỳ vấn đề gì của cuộc đời, hững hờ với những công việc của chính mình vì luôn có người khác làm thay. Bố mẹ chết và bộ phim cũng hết.

Nhưng không phải bà mẹ nào cũng biết rằng: điều chỉnh chính bản thân mình mới chính là cái gốc của mọi phương pháp giáo dục con cái. Nếu muốn con vào vai kẻ mạnh, phải có người nhập vai kẻ yếu. Nếu muốn con trở thành người đàn ông có trách nhiệm, biết bảo vệ, che chở cho những người phụ nữ của mình, trước hết người mẹ cần phải thể hiện rằng: mình là người cần được che chở. Mẹ mà hổ báo cáo chồn hết phần của con thì con nó cần gì phải che chở phỏng? Khi đó, cơ hội để nó được mạnh mẽ cũng chẳng còn. 

Mẹ mạnh mẽ quá đương nhiên con sẽ co mình lại. 

Mẹ đảm đang quá, thành ra con lười biếng. 

Mẹ chủ động hết phần con - dễ biến con thành kẻ bị động. 

Mẹ thể hiện nhiều quá, con buộc phải bước lùi về sau. 

Một người mẹ quá yêu con trai thành ra dễ khiến đứa con bị chết chìm trong tình yêu của mẹ. 

Thế nên, dù muốn con mãi nhỏ bé để mẹ được ôm ấp, vỗ về, che chở trong vòng tay nhưng con sau này vẫn sẽ lớn mà ngoài kia là bao mối nguy hiểm đang rập rờn. Tập cho con trai thói quen tự lập và biết yêu thương, bảo vệ mẹ chính là cơ sở để trở thành một người chồng, người cha có trách nhiệm trong tương lai.

Việc người mẹ mong manh, yếu đuối trước mặt con cũng là cách để nũng nịu con mình, khiến con muốn tìm mọi cách để vỗ về mẹ, bảo vệ mẹ để làm mẹ hài lòng.

14. KHEN NGỢI “CÓ CHỪNG MỰC” CŨNG LÀ CÁCH ĐỂ KHÍCH LỆ SỰ PHÁT TRIỂN

Đối với con người nói chung, lời khen có tác dụng khích lệ tinh thần rất lớn nhưng nó cũng giống như con dao hai lưỡi, vừa có lợi, vừa có hại. Nhận được quá nhiều lời khen ngợi, tâng bốc từ người khác dễ khiến người ta sinh ra ảo tưởng về bản thân mình, tự tin thái quá dẫn đến những thất bại liên tiếp về sau.

Trẻ con rất thích được khen ngợi nhưng cũng là đối tượng dễ bị những lời khen gây ảnh hưởng tới sự phát triển tâm sinh lý nhất. Khen ngợi con là cần thiết nhưng phải khen ngợi đúng cách, khen ngợi có chừng mực. Ví dụ, khi Boi đánh răng, rửa mặt xong thì hào hứng chạy ra khoe mẹ “Mẹ ơi mẹ, con đã tự đánh răng, rửa mặt sạch sẽ lắm rồi. Mẹ thấy con giỏi không?”. Ở vào tình huống đó, nhiều ông bố bà mẹ có thể sẽ trả lời “Ừ, giỏi thế nhỉ” theo kiểu trả lời cho có, cho xong chuyện. Nhưng mình lại nói là “Ở tuổi của con, các bạn cũng đều phải tự đánh răng, rửa mặt, vệ sinh cá nhân được hết rồi. Đó là việc hết sức bình thường con à. Nhưng mẹ thấy tinh thần tự giác của con là rất tốt đó! Cứ phát huy con nhé”. 

Hoặc có lần, Ri giúp mẹ làm bánh. Làm bánh xong con bé hí hửng hỏi mẹ “Mẹ ơi, con có siêu không?”. Mình nhìn bánh rồi trả lời “Mặc dù chiếc bánh chưa được đẹp mắt lắm nhưng mẹ nghĩ chỉ cần con làm nhiều lần sẽ đẹp lên thôi. Nhưng mà mẹ thấy con đã rất cố gắng, dù trong khoảng thời gian mẹ làm bánh, con có thể chơi nhưng con lại chọn cách ra giúp mẹ, con là một cô bé rất tốt bụng”.

Đó chính là khen ngợi có chừng mực. Khen quá trình chứ không tập trung khen kết quả. Khen quá trình sẽ kích thích sự nỗ lực của con. Khen kết quả dễ khiến chúng bị nghiện khen mà mắc bệnh thành tích. Sau này, rất dễ xảy ra trường hợp chỉ vì để được khen mà nhờ người khác làm giúp rồi mang sản phẩm về nhận là của mình.

Khen có chừng mực còn khiến con sẽ luôn nỗ lực để nhận được sự thừa nhận của mẹ, để mỗi ngày lời khen của mẹ sẽ tăng thêm một cấp độ. Từ khá tốt, đến tốt rồi đến rất tuyệt vời – ví dụ thế. 

Cảm tưởng khi đó mẹ giống như một mục tiêu để các con cưa đổ vậy. Chúng sẽ rất hào hứng khi làm mọi việc theo ý mẹ để làm mẹ hài lòng dù mẹ không hề yêu cầu.

14 điều kiện cần và đủ mình kể trên nói dài thì rất dài nhưng thực ra chưa thể truyền tải hết được những việc phải làm, những khó khăn, thử thách trong quá trình nuôi dạy con của các bậc cha mẹ.

-Là một người mẹ trí tuệ, hiểu biết sẽ hiểu được mình cần làm gì, nên làm gì và không nên làm gì cho con.

-Là một người mẹ nghiêm khắc sẽ rèn cho con tính kỷ luật.

-Là một người bạn hòa đồng, hài hước sẽ khiến con luôn vui vẻ, không cô đơn, thoải mái chia sẻ, tâm sự.

-Là một thần tượng sẽ cho con mục tiêu để hướng đến vì chúng sẽ luôn cố gắng để được giống thần tượng của mình.

-Đồng hành cùng con, giúp con giải đáp những thắc mắc, tháo gỡ các tình huống khó khăn phát sinh sẽ giúp con mở rộng vốn hiểu biết, trau dồi thêm kỹ năng giải quyết vấn đề. Học được cách tư duy của cha mẹ.

-Giữ lời hứa với con sẽ có được niềm tin tưởng của con.

-Ngay lập tức điều chỉnh những tư duy lệch lạc của con, giải quyết vấn đề triệt để sẽ giúp con có sự nhìn nhận rõ ràng về những điều đúng hoặc chưa đúng, phù hợp hay chưa phù hợp. 

-Tôn trọng con, chính là gián tiếp dạy con cách tôn trọng người khác.

-Mắng con, không phải là chê bai, chì chiết mà nên là một cách thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm. Mắng con đúng cách sẽ giúp con nhìn nhận ra những điều sai trái và mong muốn được sửa chữa.

-Lùi về sau để con được có cơ hội phát huy năng lực của bản thân.

-Khen ngợi có chừng mực để con có động lực phấn đấu.

-Đừng ngần ngại thể hiện tình yêu dành cho con để tuổi thơ của con luôn cảm thấy ấm áp, đủ đầy, trọn vẹn trong tình yêu thương của bố mẹ.

Nếu làm được tất cả 14 điều tôi nói phía trên, bạn sẽ không những sẽ khiến các con yêu mình mà còn kính trọng mình, thần tượng mình, tin tưởng mình, muốn làm hài lòng mình. Và khi đã có được sự tín nhiệm đó từ phía con, việc dạy dỗ con của bạn sẽ trở nên dễ dàng, thuận lợi hơn rất nhiều. Nếu bậc cha mẹ nào cũng có thể làm được như vậy, sẽ không còn những đứa trẻ ương bướng, khó bảo nữa. Mà thay vào đó là những đứa trẻ rất lễ phép, rất lịch sự, biết nghe lời, vừa thông minh lại vừa ngoan ngoãn.

Cuối cùng, chúng ta sẽ hiểu được điều gì? Là con ngoan hay không thì điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào cách nuôi dạy của cha mẹ. Cách cha mẹ làm gì để dần hoàn thiện bản thân mình. Làm gì để xây dựng “uy tín thương hiệu cá nhân” trong mắt con.

“Lá vàng là tại đất khô

Nhìn cây sửa đất, nhìn con sửa mình”

Các bố mẹ nhé.

Chúc các bố mẹ thành công!

Lê Thanh Ngân